Nhập cư bất hợp pháp ở Canada đang trở thành mối quan ngại ngày càng lớn, khi nhiều người tìm đến “lối tắt” này với hy vọng có cuộc sống tốt đẹp hơn. Chương trình Tạm cư Canada và Chính sách định cư vĩnh viễn đều cung cấp nhiều cơ hội hợp pháp, song nhiều người vẫn chọn con đường rủi ro cao. Năm 2023, chính phủ đã siết chặt kiểm soát biên giới, khiến những hậu quả của nhập cư trái phép trở nên nghiêm trọng hơn bao giờ hết.
Thực trạng nhập cư bất hợp pháp ở Canada
Canada hiện đang chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong tình trạng nhập cư bất hợp pháp. Số lượng người vượt biên trái phép đã giảm mạnh, với chỉ khoảng 12.500 đơn xin tị nạn được ghi nhận tính đến tháng 5/2025, giảm gần 50% so với cùng kỳ năm trước. Điểm nóng Roxham Road, từng là nơi hàng nghìn người vượt biên, đã chính thức đóng cửa từ tháng 3/2023 sau khi lỗ hổng trong Thỏa thuận Quốc gia Thứ ba An toàn (STCA) được khắc phục. Tình hình này phản ánh những nỗ lực kiểm soát của Chính phủ Canada, đặc biệt trong bối cảnh chính sách nhập cư đang được siết chặt.
Mặc dù Canada vẫn duy trì danh tiếng là quốc gia đón nhận người nhập cư với nhiều chương trình định cư Canada hợp pháp, vấn đề nhập cư trái phép vẫn tồn tại nhưng ở mức độ thấp hơn. Sự chênh lệch giữa nhu cầu nhập cư và số lượng visa được cấp, cùng với các yếu tố đẩy người dân rời khỏi quê hương, vẫn là những thách thức cần giải quyết.
Nhập cư bất hợp pháp ở Canada là gì?
Nhập cư bất hợp pháp ở Canada được định nghĩa là việc một người nước ngoài vào, lưu trú hoặc làm việc tại Canada mà không có giấy phép hợp lệ do cơ quan Nhập cư, Tị nạn và Quốc tịch Canada (IRCC) cấp. Điều này bao gồm những người nhập cảnh trái phép qua biên giới, người ở lại quá hạn visa, hoặc vi phạm điều kiện của giấy phép tạm trú. Theo luật Di trú và Bảo vệ Người tị nạn (IRPA), những hành vi này đều bị coi là vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến trục xuất.
Cơ quan Biên phòng Canada (CBSA) có trách nhiệm thực thi luật nhập cư và có quyền bắt giữ người nhập cư trái phép. Khi bị phát hiện, người nhập cư bất hợp pháp có thể phải đối mặt với nhiều hình phạt như bị giam giữ, trục xuất và cấm nhập cảnh Canada trong thời gian dài. Tuy nhiên, nếu họ đang chạy trốn khỏi bạo lực, đàn áp hoặc các mối đe dọa nghiêm trọng, họ vẫn có quyền nộp đơn xin tị nạn theo quy định của IRCC.
“Mỗi người đều có quyền tìm kiếm và được hưởng quyền tị nạn tại các quốc gia khác để tránh sự đàn áp” – Điều 14, Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.
Những nguyên nhân phổ biến dẫn đến nhập cư bất hợp pháp
Tình trạng nhập cư trái phép vào Canada bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân phức tạp. Đối với nhiều người, việc sống ở quê hương đã trở nên quá nguy hiểm hoặc không thể chịu đựng được do xung đột vũ trang, đàn áp chính trị hoặc bạo lực có hệ thống. Các cuộc khủng hoảng nhân đạo ở những nơi như Syria, Venezuela và một số quốc gia Châu Phi đã buộc hàng nghìn người phải rời bỏ nhà cửa mà không có thời gian để hoàn tất thủ tục xin visa Canada một cách chính thức.
- Khó khăn kinh tế: Tỷ lệ thất nghiệp cao, lương thấp và triển vọng việc làm hạn chế tại quê hương khiến nhiều người tìm kiếm cơ hội kinh tế tốt hơn tại Canada.
- Rào cản của hệ thống nhập cư hợp pháp: Thủ tục phức tạp, chi phí cao và thời gian chờ đợi kéo dài của các loại visa Canada chính thức khiến nhiều người không thể tiếp cận.
- Tái đoàn tụ gia đình: Mong muốn đoàn tụ với người thân đã định cư tại Canada nhưng không đủ điều kiện theo chương trình đoàn tụ gia đình chính thức.
- Thay đổi chính sách nhập cư của Mỹ: Nhiều người muốn định cư tại Mỹ nhưng do chính sách thắt chặt đã chuyển hướng đến Canada qua biên giới chung.
- Mạng lưới đưa người trái phép: Các tổ chức tội phạm quốc tế đã phát triển các đường dây đưa người vào Canada với mức phí cao, thường dựa vào thông tin sai lệch về sự dễ dàng của quá trình nhập cư.
Các hình thức vi phạm thường gặp
Vi phạm hạn visa là một trong những hình thức phổ biến tại Canada. Đây là trường hợp du khách, sinh viên quốc tế hoặc người lao động tạm thời tiếp tục ở lại Canada sau khi giấy phép hết hạn. Nhiều người vẫn tiếp tục làm việc bất chấp work permit Canada đã hết hiệu lực, đặc biệt trong các ngành như xây dựng, nông nghiệp và dịch vụ ăn uống.
Nhập cảnh trái phép qua biên giới là hình thức vi phạm gây nhiều chú ý, mặc dù số lượng đã giảm đáng kể. Những người này thường dựa vào dịch vụ của “coyote” – người dẫn đường chuyên nghiệp với chi phí từ 3.000-10.000 USD, tùy vào quãng đường và mức độ rủi ro. Đáng chú ý, nhiều người đi theo lộ trình này đã biết trước về thư từ chối visa Canada chính thức trước đó.
| Hình thức vi phạm | Đặc điểm | Hậu quả pháp lý |
|---|---|---|
| Ở quá hạn visa | Tiếp tục lưu trú sau khi visa/giấy phép hết hạn | Lệnh trục xuất, cấm nhập cảnh 1-5 năm |
| Vượt biên trái phép | Nhập cảnh không qua cửa khẩu chính thức | Giam giữ, trục xuất, cấm nhập cảnh 5 năm hoặc vĩnh viễn |
| Làm việc không phép | Làm việc khi không có giấy phép lao động | Phạt tiền, trục xuất, ảnh hưởng đến đơn xin visa tương lai |
| Khai gian thông tin | Cung cấp thông tin sai lệch khi xin visa | Hủy visa, cấm nhập cảnh 5 năm, có thể bị truy tố hình sự |
Hậu quả đối với người nhập cư bất hợp pháp
Vi phạm luật di trú Canada mang đến những hậu quả nghiêm trọng cho người nước ngoài. Khác với một số quốc gia, Canada áp dụng chính sách kiểm soát biên giới và quản lý di trú chặt chẽ thông qua Bộ Di trú IRCC Canada. Những người ở lại quá hạn visa, làm việc không phép hay nhập cảnh trái phép đều phải đối mặt với nhiều biện pháp xử lý – từ trục xuất đến cấm nhập cảnh dài hạn.
Người nhập cư có bị trục xuất không?
Câu trả lời ngắn gọn là: có. Cơ quan Biên giới Canada (CBSA) có quyền bắt giữ và trục xuất người không có tư cách pháp lý. Khi phát hiện người nước ngoài ở lại quá hạn hoặc vi phạm điều kiện visa, CBSA sẽ phát lệnh trục xuất (removal order).
Có ba loại lệnh trục xuất chính:
- Departure Order (Lệnh rời đi) – Yêu cầu rời khỏi Canada trong vòng 30 ngày và tự báo cáo việc xuất cảnh.
- Exclusion Order (Lệnh loại trừ) – Bị cấm quay lại Canada trong một năm, trừ trường hợp khai báo gian dối (misrepresentation) thì thời hạn cấm là năm năm.
- Deportation Order (Lệnh trục xuất) – Hình thức nghiêm khắc nhất, bạn sẽ bị cưỡng chế đưa về nước và cần giấy phép đặc biệt để quay lại.
Lưu ý quan trọng: Khi nhận được lệnh trục xuất, bạn có quyền kháng cáo lên Ủy ban Kháng cáo Di trú (IAD) trong một số trường hợp cụ thể, như thường trú nhân hoặc người có visa diện bảo lãnh gia đình. Thời gian kháng cáo rất ngắn, thường chỉ 30 ngày sau khi nhận lệnh.
Trong trường hợp bị bắt giữ, CBSA có thể giam người vi phạm tại trung tâm giam giữ di trú hoặc nhà tù địa phương cho đến khi hoàn tất thủ tục trục xuất. Đây không phải là hình phạt hình sự nhưng là biện pháp hành chính để đảm bảo người vi phạm không bỏ trốn.
Có thể bị cấm quay lại Canada trong bao lâu?
Thời hạn cấm nhập cảnh phụ thuộc vào mức độ vi phạm và loại lệnh trục xuất bạn nhận được. Đối với những người ở lại quá hạn visa Canada 10 năm hay bất kỳ loại visa nào khác, hậu quả có thể rất lâu dài.
| Loại vi phạm | Thời gian cấm nhập cảnh | Điều kiện xin miễn |
|---|---|---|
| Ở quá hạn dưới 6 tháng (tự báo cáo) | 1 năm | Có thể xin ARC (Authorization to Return to Canada) sau 6 tháng |
| Vi phạm điều kiện visa/ở quá hạn | 1 năm (trừ trường hợp khai báo gian dối: 5 năm) | Cần xin ARC và chứng minh lý do chính đáng |
| Làm việc/học tập không phép | 1 năm (trừ trường hợp khai báo gian dối: 5 năm) | Khó được chấp thuận ARC trong 2 năm đầu |
| Nhập cảnh trái phép/gian lận | 5 năm hoặc vĩnh viễn | Cực kỳ khó được phê duyệt ARC |
Nếu bạn đã từng là thường trú nhân Canada nhưng mất tư cách do ở nước ngoài quá lâu hoặc vi phạm điều kiện, hậu quả còn nghiêm trọng hơn. Việc khôi phục tư cách thường trú nhân sau khi bị trục xuất gần như không thể trong nhiều năm.
Người vi phạm có phải chịu phạt tài chính không?
Chắc chắn rồi! Canada áp dụng nhiều mức phạt tài chính cho các vi phạm luật di trú. Chủ lao động thuê người không có giấy phép làm việc có thể bị truy tố hình sự hoặc dân sự tùy theo mức độ vi phạm. Người lao động làm việc bất hợp pháp cũng có thể phải đối mặt với các khoản phạt tài chính hoặc truy tố.
Một số khoản phạt phổ biến:
- Vi phạm điều kiện visa: Phạt tùy theo mức độ vi phạm.
- Khai báo gian dối: Có thể bị truy tố hình sự hoặc phạt dân sự.
- Không rời Canada sau khi nhận lệnh trục xuất: Có thể bị phạt tù hoặc phạt tài chính.
- Chi phí trục xuất: Người bị trục xuất có thể phải chi trả khoảng 12.800 CAD nếu bị áp giải hoặc hơn 3.800 CAD nếu không bị áp giải.
Cảnh báo: Nhiều người nghĩ rằng gia hạn visa Canada sau khi đã quá hạn là đơn giản, nhưng thực tế khi đã ở quá hạn, bạn đã vi phạm luật và phải rời khỏi Canada trước khi có thể nộp đơn xin nhập cảnh lại.
Ngoài khoản phạt trực tiếp, người nhập cư bất hợp pháp còn phải chịu nhiều tổn thất tài chính gián tiếp như mất tiền đặt cọc thuê nhà, mất cơ hội việc làm, và chi phí pháp lý để xử lý vấn đề di trú.
Việc tiếp cận dịch vụ y tế và xã hội có bị hạn chế không?
Người không có tư cách pháp lý tại Canada gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ công. Dù hệ thống y tế Canada nổi tiếng với chất lượng cao, người nhập cư bất hợp pháp không được hưởng bảo hiểm y tế công cộng (OHIP ở Ontario hoặc MSP ở British Columbia).
Họ chỉ có thể tiếp cận:
- Dịch vụ cấp cứu cơ bản (nhưng sẽ nhận hóa đơn sau điều trị).
- Một số phòng khám cộng đồng có chính sách “không hỏi tình trạng di trú”.
- Dịch vụ y tế tư nhân với chi phí rất cao.
Về phúc lợi xã hội, người nhập cư bất hợp pháp hầu như không thể tiếp cận các chương trình trợ cấp chính phủ. Họ không được nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp gia đình, hỗ trợ nhà ở công cộng hay lương hưu. Tuy nhiên, trẻ em không có giấy tờ vẫn được quyền học tiểu học và trung học công lập miễn phí tại các tỉnh như Ontario và British Columbia.
Tuy nhiên, một số thành phố lớn như Toronto và Vancouver có chính sách “Sanctuary City” (Thành phố bảo vệ) cho phép cung cấp một số dịch vụ cơ bản mà không kiểm tra tình trạng di trú. Nhưng ngay cả ở những nơi này, cuộc sống của người không có giấy tờ hợp lệ vẫn đầy thách thức và bất an.
Rủi ro về lao động và đời sống khi sống bất hợp pháp
Cuộc sống của người nhập cư bất hợp pháp tại nước ngoài đối mặt với nhiều rủi ro và khó khăn nghiêm trọng. Họ thường phải chấp nhận điều kiện sống và làm việc dưới chuẩn, bị bóc lột, và không được hưởng những quyền lợi cơ bản mà công dân hay người nhập cư hợp pháp được đảm bảo. Nhập cư bất hợp pháp ở Canada cũng không ngoại lệ, với nhiều thách thức đặc thù.
Người nhập cư bất hợp pháp có được làm việc không?
Về mặt pháp lý, người nhập cư bất hợp pháp không được phép làm việc tại hầu hết các quốc gia, bao gồm Canada. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều người vẫn tham gia vào thị trường lao động “chìm” với những rủi ro đáng kể.
Khi không có work permit (giấy phép lao động) hợp lệ, người nhập cư bất hợp pháp thường đối mặt với:
- Bị trả lương thấp hơn nhiều so với mức lương tối thiểu, đôi khi chỉ bằng 50-70% mức lương của người lao động hợp pháp cùng vị trí.
- Làm việc trong điều kiện nguy hiểm tại các ngành như xây dựng, nông nghiệp hoặc nhà máy không đảm bảo quy định an toàn.
- Không có hợp đồng lao động nên dễ bị chủ lao động bóc lột, đuổi việc không báo trước hoặc không trả lương.
- Nguy cơ bị bắt và trục xuất nếu bị phát hiện đang làm việc bất hợp pháp, đặc biệt là ở Canada với chính sách nhập cư nghiêm ngặt.
Theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), người nhập cư bất hợp pháp thường là đối tượng dễ bị bóc lột nhất trong thị trường lao động, với mức lương trung bình thấp hơn 40% so với lao động hợp pháp cùng ngành.
Ở Canada, chủ lao động thuê người không có giấy tờ hợp lệ có thể bị phạt lên đến $50,000 và 2 năm tù giam. Điều này khiến người lao động bất hợp pháp càng khó tìm được công việc ổn định và dễ rơi vào tay các đơn vị tuyển dụng phi pháp. Nhập cư bất hợp pháp ở Canada không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn gây ra nhiều hệ lụy xã hội.
Có thể thuê nhà hoặc mở tài khoản ngân hàng không?
Người nhập cư bất hợp pháp gặp nhiều trở ngại khi tiếp cận các dịch vụ thiết yếu như nhà ở và ngân hàng, điều này khiến cuộc sống hàng ngày trở nên vô cùng khó khăn, đặc biệt là ở Canada.
Về vấn đề nhà ở:
- Hầu hết các công ty cho thuê nhà chính thức yêu cầu giấy tờ tùy thân hợp lệ, bằng chứng thu nhập và kiểm tra lý lịch.
- Người nhập cư bất hợp pháp thường phải thuê nhà qua trung gian hoặc thuê lại từ người khác với giá cao hơn 20-30%.
- Điều kiện nhà ở thường không đảm bảo: chật chội, thiếu an toàn phòng cháy, và có nguy cơ bị đuổi bất cứ lúc nào.
- Nhiều người phải chấp nhận ở chung với nhiều người để giảm chi phí, dẫn đến điều kiện sống quá đông đúc.
Về tài khoản ngân hàng và dịch vụ tài chính:
- Các ngân hàng thường yêu cầu giấy tờ cư trú hợp pháp như thẻ thường trú nhân hoặc visa còn hiệu lực.
- Không có tài khoản ngân hàng, người nhập cư bất hợp pháp buộc phải:
- Giữ tiền mặt tại nhà với rủi ro bị mất cắp cao.
- Sử dụng dịch vụ chuyển tiền với phí cao (5-15% giá trị giao dịch).
- Nhờ người khác đứng tên, dễ bị lừa đảo hoặc chiếm đoạt tài sản.
- Không thể vay vốn chính thức, mua sắm trả góp hay xây dựng lịch sử tín dụng.
Tại Canada, người nhập cư bất hợp pháp còn gặp khó khăn trong việc đăng ký các dịch vụ thiết yếu như điện, nước, internet vì yêu cầu giấy tờ tùy thân và địa chỉ cư trú chính thức. Nhập cư bất hợp pháp ở Canada khiến họ phải sống trong tình trạng bấp bênh.
Quyền lợi giáo dục và bảo vệ lao động có được đảm bảo không?
Người nhập cư bất hợp pháp thường bị giới hạn nghiêm trọng trong việc tiếp cận giáo dục và bảo vệ quyền lợi lao động, tùy thuộc vào chính sách của từng quốc gia, đặc biệt là ở Canada.
Về quyền lợi giáo dục:
- Trẻ em: Canada cho phép tất cả trẻ em được đến trường bất kể tình trạng cư trú, nhưng nhiều nơi khác yêu cầu giấy tờ hợp lệ khi nhập học.
- Người trưởng thành: Hầu như không thể tiếp cận giáo dục đại học hoặc đào tạo nghề chính quy vì:
- Không đủ điều kiện nộp đơn xin study permit (giấy phép học tập).
- Không đủ điều kiện nhận học bổng hoặc hỗ trợ tài chính.
- Không thể xác minh văn bằng trước đó thông qua quy trình ECA (Đánh giá chứng chỉ giáo dục).
- Khó khăn trong việc công nhận bằng cấp và kinh nghiệm từ quê nhà.
Về bảo vệ quyền lợi lao động:
Mặc dù về lý thuyết, Canada vẫn có luật bảo vệ quyền lợi cơ bản cho tất cả người lao động (như tiền lương tối thiểu, giờ làm việc, điều kiện an toàn), nhưng trên thực tế người lao động bất hợp pháp hiếm khi dám đòi hỏi quyền lợi vì:
- Sợ bị chủ lao động báo cơ quan di trú, dẫn đến bị trục xuất.
- Không có hợp đồng lao động làm bằng chứng khi xảy ra tranh chấp.
- Không được tham gia bảo hiểm y tế, tai nạn lao động hoặc phúc lợi xã hội.
- Không thể tham gia công đoàn để được bảo vệ quyền lợi tập thể.
Thực trạng đáng buồn là nhiều chủ lao động lợi dụng tình trạng dễ bị tổn thương của người nhập cư bất hợp pháp để bóc lột sức lao động, trả lương thấp, bắt làm việc quá giờ và không đảm bảo điều kiện an toàn – những vi phạm mà họ không dám tố cáo vì sợ bị trục xuất.
Tình trạng nhập cư bất hợp pháp ở Canada cũng khiến người nhập cư khó tiếp cận hệ thống y tế công, dẫn đến việc họ chỉ tìm đến các cơ sở y tế trong trường hợp khẩn cấp hoặc khi tình trạng sức khỏe đã trở nên nghiêm trọng.
Ảnh hưởng lâu dài đến tương lai cá nhân và gia đình
Vi phạm quy định visa không chỉ gây khó khăn tức thời mà còn để lại những hậu quả kéo dài, ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều khía cạnh cuộc sống. Nhiều người Việt chưa nhận thức đầy đủ về tác động dây chuyền của một lần vi phạm. Dù có thể không phải chịu hình phạt ngay lập tức, nhưng dấu vết vi phạm thường bám theo hồ sơ di trú suốt nhiều năm, thậm chí cả đời.
Tình trạng này ảnh hưởng thế nào đến cơ hội định cư sau này?
Vi phạm visa để lại vết đen trong lý lịch di trú, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng định cư sau này. Khi xét duyệt hồ sơ xin thường trú hoặc quốc tịch, cơ quan nhập cư sẽ xem xét kỹ lưỡng về tính trung thực và khả năng tuân thủ pháp luật của đương đơn. Một lần vi phạm có thể khiến bạn đứng trước nguy cơ bị từ chối.
Một số nhóm quốc gia như Five Eyes (Mỹ, Canada, Anh, Úc, New Zealand) chia sẻ thông tin an ninh và nhập cư với nhau. Vi phạm tại một trong các nước này có thể ảnh hưởng đến việc xin visa ở các nước còn lại trong nhóm.
Đối với các chương trình định cư diện tay nghề, vi phạm visa không trực tiếp trừ điểm nhưng sẽ ảnh hưởng đến đánh giá về tính trung thực và tuân thủ pháp luật. Ví dụ, thang điểm CRS của Canada đề cao yếu tố này. Nếu từng vi phạm, cơ hội của bạn sẽ thấp hơn nhiều so với những ứng viên có hồ sơ di trú “sạch”.
Hậu quả cụ thể đối với các con đường định cư khác nhau:
- Định cư diện đầu tư: Các nước thường kiểm tra kỹ lưỡng hồ sơ nhập cảnh trước đây. Vi phạm dù nhỏ cũng có thể dẫn đến việc bị từ chối định cư diện đầu tư hoặc phải chờ thời gian dài hơn.
- Định cư diện gia đình: Việc đoàn tụ với người thân tại nước ngoài sẽ gặp nhiều trở ngại hơn, thậm chí có thể bị từ chối dù quan hệ gia đình là hợp pháp.
- Định cư diện du học: Sinh viên từng vi phạm visa sẽ gặp khó khăn trong việc chuyển từ visa du học sang giấy phép làm việc và sau đó là thường trú nhân, đặc biệt sau khi chính sách du học Canada siết chặt từ năm 2024.
| Loại vi phạm | Ảnh hưởng đến cơ hội định cư | Thời gian ảnh hưởng |
|---|---|---|
| Quá hạn visa ngắn ngày (dưới 180 ngày) | Gây khó khăn nhưng có thể giải thích | 1-5 năm |
| Quá hạn visa dài ngày (trên 180 ngày) | Cản trở nghiêm trọng, có thể bị cấm nhập cảnh | 5-10 năm |
| Làm việc không phép | Ảnh hưởng nặng nề đến các diện định cư lao động | 5-10 năm |
| Khai gian thông tin | Có thể dẫn đến lệnh cấm tối đa 5 năm, trừ trường hợp nghiêm trọng | 5 năm hoặc hơn |
Việc xin visa các nước khác sau khi vi phạm ra sao?
Sau khi vi phạm quy định visa tại một quốc gia, việc xin visa đến các nước khác sẽ trở nên phức tạp hơn nhiều. Các cơ quan di trú thường trao đổi thông tin với nhau, đặc biệt là giữa những nước thuộc nhóm Five Eyes hoặc Liên minh châu Âu (EU). Họ có thể truy cập lịch sử vi phạm của bạn trong các cơ sở dữ liệu quốc tế.
Khi phát hiện bạn từng vi phạm visa, viên chức lãnh sự sẽ đánh giá mức độ rủi ro cao hơn. Họ sẽ lo ngại bạn có thể vi phạm tương tự tại nước họ. Điều này dẫn đến tỷ lệ từ chối visa cao hơn nhiều so với người chưa từng vi phạm.
Không phải tất cả quốc gia thuộc OECD đều chia sẻ dữ liệu vi phạm visa; việc trao đổi thông tin chủ yếu diễn ra giữa các khối hợp tác an ninh hoặc di trú cụ thể.
Một số hậu quả cụ thể khi xin visa các nước khác:
- Bắt buộc phải nộp đơn tại lãnh sự quán, không được xin visa điện tử hoặc visa khi đến nơi
- Phải cung cấp nhiều tài liệu, giải trình và bằng chứng hơn so với người không có tiền sử vi phạm
- Thời gian xét duyệt kéo dài hơn, có thể mất vài tháng thay vì vài tuần
- Chi phí xin visa cao hơn do phải làm thêm các thủ tục bổ sung
- Khả năng cao phải tham dự phỏng vấn trực tiếp với viên chức lãnh sự
Mức độ ảnh hưởng còn phụ thuộc vào loại visa bạn đang xin. Visa du lịch có thể dễ dàng hơn so với visa làm việc hoặc định cư. Tuy nhiên, sau khi vi phạm, việc chứng minh bạn sẽ trở về Việt Nam sau chuyến đi trở nên khó khăn hơn nhiều.
Nếu bạn đã từng vi phạm quy định visa, hãy cân nhắc các biện pháp khắc phục sau:
- Chờ đủ thời gian: Đối với nhiều quốc gia, sau một khoảng thời gian nhất định (thường từ 1-10 năm), ảnh hưởng của vi phạm sẽ giảm dần.
- Tư vấn chuyên gia: Tham khảo ý kiến công ty tư vấn định cư uy tín để được hướng dẫn cụ thể cho trường hợp của bạn.
- Chuẩn bị giải trình: Soạn sẵn giải thích hợp lý, thành thật về lý do vi phạm trước đây và các biện pháp bạn đã thực hiện để đảm bảo không tái phạm.
- Tăng cường hồ sơ: Chứng minh tình trạng tài chính vững mạnh, công việc ổn định và mối ràng buộc chặt chẽ với Việt Nam.
Chính sách kiểm soát, truy quét của chính phủ Canada
Thời gian gần đây, chính phủ Canada đã siết chặt các chính sách giám sát và thực thi luật nhập cư. CBSA (Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada) đang đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, truy quét để xử lý tình trạng nhập cư bất hợp pháp ở Canada ngày càng gia tăng. Đặc biệt sau đại dịch COVID-19, số lượng người vi phạm điều kiện visa hoặc ở lại quá hạn đã tăng đáng kể.
Chính phủ Canada đang tăng cường kiểm soát như thế nào?
Từ đầu năm 2023, Canada đã áp dụng nhiều biện pháp nghiêm ngặt hơn nhằm kiểm soát tình trạng vi phạm luật nhập cư. Bộ Di trú IRCC Canada phối hợp chặt chẽ với CBSA để theo dõi và xác định đối tượng vi phạm. Chính phủ cũng đã tăng cường ngân sách cho CBSA, tập trung vào công nghệ giám sát và nhân lực thực thi pháp luật.
- CBSA thực hiện những biện pháp gì để phát hiện người vi phạm?CBSA đã triển khai hệ thống theo dõi điện tử tiên tiến để giám sát người quá hạn visa. Họ áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm: kiểm tra dữ liệu của người không gia hạn visa Canada đúng hạn, giám sát các trường học về tình trạng sinh viên bỏ học, và phối hợp với cảnh sát địa phương để kiểm tra nơi làm việc có dấu hiệu thuê lao động không giấy phép. CBSA cũng tăng cường sử dụng công nghệ sinh trắc học tại các cửa khẩu biên giới, bổ sung thêm máy quét vân tay và thiết bị nhận dạng khuôn mặt tại nhiều cửa khẩu trên toàn quốc. Đặc biệt, họ đã thành lập các đội chuyên trách truy tìm người nhập cư bất hợp pháp ở Canada tại các thành phố lớn như Toronto, Montreal và Vancouver.
- Các đợt truy quét gần đây diễn ra ở đâu, mức độ ra sao?Từ tháng 7/2023 đến nay, CBSA đã tiến hành nhiều cuộc truy quét lớn tại các khu vực đông người nhập cư. Riêng tại Toronto, trong tháng 12/2023, cơ quan này đã bắt giữ nhiều người vi phạm điều kiện các loại visa Canada. Tại Montreal, các cuộc đột kích tập trung vào nhà hàng và công trường xây dựng, với nhiều trường hợp bị phát hiện làm việc không có giấy phép hợp lệ. Ở Vancouver, CBSA phối hợp với cảnh sát kiểm tra các khu nhà trọ giá rẻ, phát hiện nhiều trường hợp ở lại quá hạn visa du lịch Canada. Mức độ truy quét được đánh giá là nghiêm ngặt, với tỷ lệ trục xuất tăng so với cùng kỳ năm trước.
“Chúng tôi không nhắm đến những người đang làm thủ tục gia hạn hợp pháp hoặc gặp trường hợp bất khả kháng. Mục tiêu là những đối tượng cố tình lẩn trốn hoặc làm việc trái phép trong thời gian dài” – đại diện CBSA chia sẻ trong một thông cáo báo chí gần đây.
Người nhập cư cần đặc biệt lưu ý tuân thủ các quy định về thời hạn visa và điều kiện cư trú. Nếu có nhu cầu ở lại quá hạn vì lý do chính đáng, nên chủ động làm thủ tục gia hạn trước khi hết hạn ít nhất 30 ngày. Việc tự nguyện liên hệ với cơ quan chức năng để giải quyết vấn đề sẽ có lợi hơn nhiều so với trốn tránh và đối diện với nguy cơ trục xuất do nhập cư bất hợp pháp ở Canada.
Lựa chọn thay thế cho cuộc sống bất hợp pháp tại Canada
Sống trong tình trạng bất hợp pháp tại Canada không phải là một lựa chọn bền vững. Trên thực tế, nó mang lại nhiều rủi ro, bất an và hạn chế cơ hội phát triển. May mắn thay, chính phủ Canada vẫn đưa ra một số lối thoát cho những người đang ở trong hoàn cảnh này. Đừng để bản thân rơi vào cảnh “sẩy chân mất cả chì lẫn chài” khi bạn có thể tìm kiếm những giải pháp hợp pháp.
Người nhập cư bất hợp pháp thường phải đối mặt với những thách thức to lớn như không được tiếp cận dịch vụ y tế công, không có khả năng mở tài khoản ngân hàng, không thể thuê nhà chính thức và luôn sống trong nỗi lo sợ bị trục xuất. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và tinh thần.
Có cách nào chuyển sang tình trạng hợp pháp hay không?
Tin vui là có một số con đường có thể giúp bạn chuyển từ tình trạng cư trú bất hợp pháp sang hợp pháp ở Canada, tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể của mỗi người. Tuy nhiên, từ năm 2025, chính phủ Canada đã giảm chỉ tiêu tiếp nhận thường trú nhân, khiến cơ hội chuyển đổi trở nên khó khăn hơn. Không phải ai cũng đủ điều kiện cho tất cả các chương trình, nhưng luôn có những lựa chọn đáng cân nhắc.
1. Chương trình nhân đạo và vì lý do từ bi
Canada có chương trình nhân đạo dành cho những người đang sống trong tình trạng bất hợp pháp nhưng có lý do chính đáng để không thể trở về quốc gia gốc. Đây là một trong những con đường khó khăn nhất, nhưng vẫn là cơ hội cho những người có hoàn cảnh đặc biệt như đang phải đối mặt với nguy hiểm khi về nước, có con cái là công dân Canada, hoặc đã xây dựng cuộc sống ổn định sau nhiều năm.
2. Bảo lãnh gia đình
Nếu bạn có người thân là công dân hoặc thường trú nhân Canada, con đường định cư diện gia đình có thể là lựa chọn khả thi. Vợ/chồng, con cái phụ thuộc, cha mẹ, ông bà và một số thành viên gia đình khác có thể được bảo lãnh. Tuy nhiên, bạn nên kiểm tra kỹ các điều kiện vì mỗi loại bảo lãnh có yêu cầu khác nhau.
“Việc có người thân bảo lãnh không tự động xóa bỏ tình trạng bất hợp pháp trước đó. Nhưng nó mở ra cánh cửa để bạn nộp đơn xin miễn trừ do hoàn cảnh nhân đạo và từ bi.”
– Trích lời cố vấn từ Sở Di trú Canada (IRCC)
3. Xin tạm trú vì lý do nhân đạo
Trong một số trường hợp, nếu bạn đã sống ở Canada một thời gian dài và đã thiết lập cuộc sống ổn định tại đây, bạn có thể nộp đơn xin giấy phép làm việc tạm thời dựa trên các lý do nhân đạo. Quá trình này đòi hỏi bạn phải chứng minh rằng việc rời khỏi Canada sẽ gây ra những khó khăn bất thường, không tương xứng hoặc không đáng có.
4. Chương trình thường trú nhân theo kinh nghiệm Canada
Nếu bạn đã từng làm việc hợp pháp tại Canada trước khi rơi vào tình trạng bất hợp pháp, bạn có thể xem xét diện Canadian Experience Class. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là bạn phải có ít nhất 1 năm kinh nghiệm làm việc toàn thời gian trong những nghề nghiệp đủ điều kiện. Lưu ý rằng thời gian làm việc bất hợp pháp không được tính vào điều kiện xét duyệt.
- Thời gian làm việc: Tối thiểu 12 tháng (1.560 giờ) kinh nghiệm làm việc toàn thời gian hoặc tương đương bán thời gian
- Loại công việc: Thuộc nhóm TEER 0, 1, 2 hoặc 3 theo hệ thống phân loại TEER Canada
- Thời điểm làm việc: Trong vòng 3 năm trước khi nộp đơn
5. Chương trình tay nghề liên bang
Nếu bạn có kỹ năng và kinh nghiệm trong các ngành nghề đang thiếu nhân lực tại Canada, bạn có thể xem xét chương trình tay nghề liên bang hoặc chương trình thợ tay nghề liên bang. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi bạn phải quay về nước và nộp đơn từ bên ngoài Canada.
| Chương trình | Ưu điểm | Nhược điểm |
|---|---|---|
| Nhân đạo và từ bi | Không cần rời khỏi Canada | Tỷ lệ chấp thuận thấp, quá trình kéo dài |
| Bảo lãnh gia đình | Con đường rõ ràng, tỷ lệ thành công cao hơn | Phụ thuộc vào người thân đủ điều kiện |
| Tạm trú nhân đạo | Giải pháp tạm thời để ổn định tình trạng | Không đảm bảo được ở lại vĩnh viễn |
| Canadian Experience Class | Đánh giá cao kinh nghiệm tại Canada | Yêu cầu kinh nghiệm làm việc hợp pháp trước đó |
| Tay nghề liên bang | Mở cho nhiều ngành nghề khác nhau | Thường đòi hỏi phải rời Canada để nộp đơn |
Hãy nhớ rằng, việc tự nguyện “ra đầu thú” không đảm bảo miễn trục xuất và thường dẫn đến lệnh rời khỏi lãnh thổ. Vì vậy, trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào, bạn nên tham khảo ý kiến của công ty tư vấn định cư Canada uy tín hoặc luật sư di trú có kinh nghiệm để đánh giá trường hợp của bạn và xác định con đường phù hợp nhất.
Mỗi trường hợp đều có những yếu tố riêng biệt, và những gì hiệu quả với người khác có thể không phù hợp với hoàn cảnh của bạn. Đừng nản lòng nếu con đường phía trước có vẻ khó khăn. Nhiều người từng ở trong hoàn cảnh tương tự đã thành công trong việc chuyển đổi sang tình trạng hợp pháp và xây dựng cuộc sống bền vững tại Canada.
